VARANT NEDİR? AZ PARAYLA DA YATIRIM YAPILABİLİR Mİ?

Şu sıralar en fazla merak edilen yatırım aracı varant. Batı ülkelerinde oldukça yaygın olan ama Türkiye'de çok yeni olan bu yatırım aracına ilgi her geçen büyüyor. Hem yükselen hem düşen piyasalara yatırım imkanı sağlayan varant hisse senedi, emtia, bono ve döviz gibi çeşitli varlıklara endeksli çıkarılabiliyor. Varant işleminde sermayenizin tamamını riske atmadan gelecekteki düşüş veya yükseliş beklentilerinize göre küçük bir primle bu ürünlere yatırım yapabileceksiniz.
Daha önce Deutsche Securities Türev Ürünler Direktörü Albert Krespin'e varantın özelliklerine ilişkin bir söyleşi yapmıştım. Konunun ilgi çekmesi nedeniyle bu söyleşiyi bir kez daha yayınlıyorum:
VADELİ İŞLEM ÖZELLİĞİ VAR
-Varant nedir?
Varant, elinde bulunduran kişiye, dayanak varlığı önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki sermaye aracı. Dayanak varlığı değer kazandığında değer kazanıyor, dayanak varlığı değer kaybettiğinde değer kaybediyor. Beklentiniz gerçekleşirse düşen ve yükselen piyasalarda size para kazanma imkanı veriyor.

-Varanta konu olan dayanak varlık neler?
Dünyada varantlar, hisse senedi, emtia, hazine bonoları, döviz gibi çeşitli dayanak varlıklara, hatta iklim olaylarına endeksli ihraç edilebilir. Türkiye'de ise başlangıçta İMKB'de işlem görecek varantların dayanak varlıkları, İMKB 30 hisseleri, İMKB 30 hisse senetlerinden oluşan hisse sepetleri ve İMKB ana endeksleriyle sınırlı olacak.

KÜÇÜK BİR BEDELLE YATIRIM
-Varant, bir çeşit vadeli hisse senedi alım satım işlemi mi?
Varant teknik açıdan menkul kıymetleştirilmiş opsiyon. Size bir alım veya satım hakkı veriyor. Alım varantını bir örnekle açıklayalım. A bankası üzerine 6 lira kullanım fiyatlı, 6 ay vadeli bir alım varantı aldınız. Bu varantın 0.75 TL olduğunu varsayalım. Varant sahibi vade sonunda 6 liradan A bankası hissesi alma hakkını elde eder. Vade sonunda A bankasının spot fiyatı 6 liranın üzerindeyse, ihraççı varant sahibine spot ve kullanım fiyatı arasındaki farkı öder. Diyelim ki, vade sonunda A bankasının hisse senedi 8.5 lira ise, ihraççı varant başına 2.5 lira öder. Yatırımcının net kazancı 1.75 TL (2.5-0.75)'dır. Eğer vade sonunda o hissenin spot fiyatı 6 liranın altındaysa, varant değersiz olarak son bulur. Yatırımcı sadece 75 kuruşunu riske atmış olur. Aslında varant hisse senedi piyasasındaki değişimlere daha ucuz ve kolay yolla erişimin yolu. Siz hisse senedti piyasasından fayda sağlamak istiyorsanız sermayenizin tamamını bağlayarak 6 liranın tamamını bağlayarak değil 6 liranın 75 kuruşu bağlayarak da bunu yapabileceksiniz. Risk kontrollü bir yatırım. Satım varantı ise düşen piyasalara yatırım yapma imkanı veriyor.

SOKAKTAKİ VATANDAŞ DA ALABİLİR
-Kimler yatırım yapabilir, hedef kitle kimler?
Uluslararası örneklerine bakarsak bireysel yatırımcılar, kurumsal yatırımcılar. Belki tahsilinden dolayı veya yurtdışı piyasalara erişimlerinden dolayı bu ürünleri alıp satmış kişiler, bankacılık sektöründe özel bankacılık kanalıyla yatırım yapanlar bu ürünleri daha iyi tanıyor. Sonrasında sokaktaki yatırımcıya da hitap edeceğini tahmin ediyorum. Risk kontrollu yatırım imkanı sağladığı için çok küçük birikimi olan yatırımcı bile 75 kuruşluk varantlardan 150-200 tane alarak eğer bir piyasa beklentisi varsa bunu hayata geçirebilir.

-Yurtdışı piyasalarda ne kadarlık işlem hacmi var?
Almanya'da 2009 rakamlarına göre, toplam piyasanın yüzde 5-6'sı civarı işlem hacmi var. Hatta yüzde 10'u diyebilirim. Ama pozisyon büyüklüğüne baktığımızda bire bir. Hong Kong'da bu oran daha yüksek. 3-5 sene sonra işlem hacminde pozisyon büyüklüğü olarak bire bir noktaya geleceğimizi kestirebiliyorum. Piyasa değeri karşılığı 300-400 milyon dolar eder.

VOB'da teminat var, varant işleminde yok
-Varantın VOB'dan farklılıkları neler?
Vadeli işlemler borsasında düşen ile yükselen piyasada sınırsız risk alıyorsunuz. VOB'da açığa işlem yaptınız. O zaman endeks 30 bindi. Bugün endeks 76 bine geldi. Siz 46 bin lira kaybetmiş oldunuz. Aynı pozisyonu bir satım varantı alarak alsaydanız, o satım varantının o günkü değeri 5 bin lira olacaktı. Endeks 76 bine geldiğinde kaybınız 5 bin lira ile sınırlı olacaktı. Kar zarar profilleri çok farklı. VOB birebir size kayıp ve kazancı yansıtan bir ürün. Oysa varant kayıpta sınırlı risk, kazançta birebire yakın bir getiri sağlıyor. İkisi de türev enstrümanları. İkisi de yükselen ve düşen piyasada yatırım imkanı veriyor. VOB'da belli bir teminatlandırma var. 700 lira yatırıp 7 bin 600 liralık pozisyon alabiliyorsunuz. Burada da benzer bir durum var. 75 kuruş yatırıp 6 liralık A bankası hissesi alıyorsunuz ama bu ürünün piyasa değeri. Kimse sizi arayıp varantın sıfıra düştü tamamla demiyor.

Paranızın tamamını yatırmayın
-Varantlara yatırım yapmanın artıları ve eksileri neler?
Risk kontrollü yatırım imkanı var. Düşen ve yükselen piyasalara yatırım imkanı. Hisse senetlerinde özellikle düşen piyasalara yatırım imkanı yok. İstenildiğinde kaldıraçlı yatırım yapabilirsiniz. İMKB'den alınıp satılabilecği için çok kolay erişim imkanı var. Sonuçta menkul kıymetleştirilmiş obsiyon olduğu için benim tavsiyem yatırımcı bunu iyice anlayarak girsin. Varant.com.tr'de eğitim metaryellerimiz var. Ayrıca yardım masamız olacak. Halka açık eğitimler sürekli devam edecek. Varantlarla çok uzun vadeli yatırım yapmak çok da uyumlu değil. Varantlar kısa ve orta vadeli yatırım araçları. Paranızın tamamını varanta yatırırsanız paranın tamamını kaybetme riski var. Kaldıraç kullanıldığında hisse senedinden daha riskli.
Ayfer ARSLAN-AKŞAM