SEÇİM ÖNCESİ TÜRKİYE EKONOMİSİ NASIL ŞEKİLLENECEK?

T-Bank baş ekonomisti Dr. Veyis Fertekligil, Ocak-Ağustos dönemindeki merkezi yönetim bütçe gelişmelerinin ele alındığı Ekonomik Gündem notunda bu sorunun yanıtını şöyle veriyor:

"Yılın ilk sekiz ayında bütçe açığı 14.4 milyar TL, faiz dışı fazla 20.9 milyar TL Maliye Bakanlığı Temmuz ve Ağustos bütçe verilerini birlikte açıkladı. Temmuz ayında bütçe açığı 2 milyar TL olurken; faiz dışı fazla 2.6 milyar TL olarak gerçekleşti. Ağustos ayında ise bütçe 3.1 milyar fazla verirken, faiz dışı fazla 6.2 milyar TL oldu. Bütçede Haziran ayındaki olumsuz görünümün Temmuz ve Ağustos aylarında yerini daha iyi bir performansa bıraktığı; gelirlerde güçlü bir artış olurken, giderlerin çok sınırlı şekilde arttığı ya da azaldığı dikkat çekmekte.

BÜTÇE AÇIĞI GERİLİYOR
Yılın Ocak-Ağustos dönemi rakamlarına bakıldığında bütçe açığının 14.4 milyar TL, faiz dışı fazlanın 20.9 milyar TL olduğu görülmekte. Geçen yılın aynı döneminde bütçe açığı 31.3 milyar TL olurken; faiz dışı fazla 9.2 milyar TL düzeyindeydi. Yılın ilk sekiz aylık döneminde giderler reel fiyatlarla azalırken, gelirler artış gösterdi. Bütçe açığında da geçen yılın aynı dönemine göre önemli oranda gerileme oldu.
Ocak-Ağustos döneminde toplam giderlerin reel olarak %1.9 azaldığı görülmekte; bundan faiz giderlerindeki daralmanın büyük payı bulunmakta. Aynı dönemde faiz dışı giderler geçen yılın aynı dönemine göre reel olarak %3.6 artarak 148.1 milyar TL, faiz giderleri ise %20.1 oranında azalarak 35.3 milyar TL oldu. Cari transferler ise reel olarak %2.3 arttı. Sosyal yardım ve sağlık ödemeleri reel olarak %2.8 azaldı ve 36.9 milyar TL oldu. Tarımsal destekleme ödemeleri 4.9 milyar TL olurken; yerel yönetim payları ise 13.3 milyar TL oldu. Buna ek olarak, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderlerinde önemli oranda artış oldu. Bu artışta 15 Ocak 2010 tarihinden itibaren genel sağlık sigortası kapsamına alınan kamu personeli için genel sağlık sigortası primi ödenmeye başlaması etkili oldu. Buna paralel olarak mal ve hizmet alım giderlerinde ise bir gerileme kaydedildi.

VERGİ GELİRLERİ YÜZDE 12.9 ARTTI
Aynı dönemde bütçe gelirleri ise reel olarak %10.5 oranında artış gösterdi. Vergi gelirleri reel olarak %12.9 artarken, vergi dışı gelirlerde %2.7’lik bir azalma oldu. Vergi gelirlerinde, gelir vergisi ile banka ve sigorta muameleleri vergisi dışındaki kalemlerde önemli oranda artış kaydedildi.
Başta da belirttiğimiz gibi bütçede Haziran ayında ortaya çıkmış olan tedirginlik Temmuz ve Ağustos verileriyle birlikte giderildi. Her ne kadar bundan sonraki dönemde harcamalarda daha hızlı artışlar olabilecekse de, yılsonu itibariyle bütçe hedeflerinin rahatlıkla gerçekleşmesi hatta daha da iyi bir performans gösterilmesi beklenebilir. Öte yandan, 2011 yazında düzenlenecek olan genel seçimler ve mali kuralın da artık uygulanmayacağı düşünüldüğünde bundan sonraki dönemde hükümetin harcamalar ve yatırımlar tarafında artış eğilimine girmesi yüksek olasılıktır. Bu açıdan 2010 yılı için fazla kaygı taşımamakla birlikte, özellikle 2011 yılındaki bütçe performansının dikkatle izlenmesi gerektiğine inanıyoruz. "